Testislerin yapısı ve fonksiyonu nedir?
Erkek cinsiyet organları dışarıdan görülenler ve içeride olanlar olarak ikiye ayrılır. Dışarıdan sadece penis ve testislerin bulunduğu torba (skrotum) görünür. İç kısımda ise; torbanın içerisinde bulunan testisler, testislerin hemen yanında spermlerin hareket kabiliyeti kazandığı epididim, buradan başlayarak spermin idrar kanalına boşalmasını sağlayan bir sperm kanalı (vaz deferens), meni üretiminde katkı sağlayan seminal vezikül adlı bezler ve prostat bulunur.
Testisler yetişkin bir erkekte 2 adettir ve yaklaşık boyu 4 cm eni 3 cm civarındadır. Testisler sperm üretiminden ve aynı zamanda erkeklik hormonu olan testosteron üretiminden sorumludur. Testosteron hormonu bebek anne karnında iken etki ederek erkeklik organlarının gelişmesini sağladığı gibi, erkek vücut yapısının oluşmasında, erkek tipi kıllanmada ve ergenlikte cinsel organların büyümesinde görev alır. Testislerin bu fonksiyonlarını iyi yapabilmesi için vücut ısısından 1-2 derece daha soğuk bir ortamda bulunmaları gerekir. Bu yüzden erkek yumurtaları kadınlarınkinin aksine vücut dışındadır yani vücuttan sarkan bir torbanın (skrotum) içindedir. Testisler ortadan kesildiğinde içerisinde incir mevyesinin içi gibi birçok ince kanal bulunur ve yumuşak bir kıvamdadır.
Testis kanseri nedir?
Testisin içerisinde sperm üreten hücreler (sertoli hücreleri), testosteron üreten hücreler (leydig hücreleri), spermlerin kendisi, kan damar hücreleri, sinir hücreleri, lenf hücreleri, yağ hücreleri, bağ dokusu hücreleri gibi birçok hücre tipi bulunur. Diğer organların kanserlerinde olduğu gibi, testis kanserlerinde de, testisteki bu hücrelerde herhangi bir sebeple anormal bir çoğalma meydana gelirse burada bir kitle oluşur. Bu hücreler normal hücrelerinden farklıdır ve giderek çoğalırlar, önce kitlesel olarak büyür daha sonra da kan ve lenf damarları yoluyla vücuttaki diğer organlara ve çevre organlarına ilerleyerek o organlarda da kanser oluştururlar. Bu duruma yayılma ya da metastaz adı verilir.
Testiste gelişen kanser köken aldığı hücreye göre adlandırılır. Testis kanserlerinin %90 dan fazlası testis hücrelerinden köken alır. Bunun dışındakiler lenf kanseri, yağ kanseri gibi farklı kanserlerdir.
Testis kanserlerinin isimlendirmeleri, tedavi ve takip protokolleri çok farklılık gösterir. Testis kanserleri içinde bir tanesi (SEMİNOM) diğer tüm tiplerden farklıdır. Hem daha sık görülür, hem de tedaviye çok iyi yanıt verir. Ayrıca ışın tedavisinin faydalı olduğu tek kanser tipidir. Bu yüzden bu kanser ayrı başlıkta, diğerleri ayrı başlıkta incelenir. Dolayısıyla testis kanserleri seminom ve diğerleri olarak ikiye ayrılır.
Testis kanserleri neden oluşur?
Testis hücrelerinin neden anormal şekilde çoğaldığı ve bunu neyin tetiklediği hala netlik kazanmamıştır. Ancak kanser teşhisi konulmuş binlerce hastanın ortak verilerine dayanılarak bazı risk faktörleri belirlenmiştir. Bu risk faktörlerini taşımak kanser gelişeceğini göstermediği gibi taşımamak da kanser olmayacağını garanti ettirmez. Testis kanseri genellikle 20-40 yaş arısında sık görülür. Bunun dışında sayılan risk faktörleri aşağıdaki gibidir.
⁃ İnmemiş testis öyküsü,
⁃ Klinefelter sendromu (genetik bir hastalık)
⁃ Ailesinde (birinci derece akrabalarda) testis tümörü bulunması,
⁃ Karşı taraf testiste tümör veya tümör potansiyeli taşıyan hücre (TIN) bulunması
⁃ Kısırlık (infertilite)
Testis kanserleri ne gibi şikayetlere neden olur?
Testis kanserleri erken evrelerde hasta tarafından çoğunlukla farkedilir, ancak çoğu hasta genital bölgesiyle ilgili bir sorunu konuşmaktan veya muayene ettirmekten utandığı için çok geç buşvurur. Başvuru süresi Türkiye’de ortalama 5 aydır. Oysa testis tümörleri çok hızlı yayılan tümörlerdir ve erken evrede tanı koymak hayat kurtarıcıdır. Oysa birçok hastada başvuru anında testis tümörleri vücuda yayılmış durumda olur.
Aksi ispat edilene kadar, testiste farkedilen kitle, şişlik, anormal yapıların hepsi tümör olarak ele alınmalıdır ve ona göre hızlı bir değerlendirme yapılmalıdır. Testiste şişlik veya kitleye neden olan başka birçok sebep vardır ve bunlar bir an önce ayırt edilmelidir.
Bu bilgiden yola çıkarak hastanın torbasında farkedeceği bir kitle ilk şikayettir. Bu kitle genelde ağrı yapmaz ancak %15 ihtimalle ağrılı bir kitle de olabilir. Bunun dışında, eğer tümör metastaz yapmışsa, tümörün yayıldığı organlarda gelişen problemlere bağlı şikayetleri olabilir. Bunlar akciğer tutulumuna bağlı öksürük, bel ağrıları, bacaklarda şişlikler, karın ağrısı, boyun ağrısı vs olabilir.
Testis kanserinde nasıl teşhis konur?
Tanı koymanın birinci basamağı, hastanın öyküsünün iyi alınması ve ayrıntılı bir fizik muayenedir. Deneyimli hir ürolog çoğu zaman elle muayenede testisteki kitlenin kötü huylu bir kanser olup olmadığını ayırt edebilir. Çünkü çoğunlukla testisteki tümörler ağrısızdır. Ayrıca testisin kendisi yumuşak kıvamdadır ve yüzeyi düzgündür, ancak bunun yanında oluşan tümörler çok sert ve düzensiz bir yüzeye sahiptir. Yine torba içinde bulanan diğer iyi huylu kitleler de genellikle çok sert olmayıp yüzeyleri düzenlidir. Ancak bazen tömörle birlikte iltahap (orşit) bulunur ki, bu durumda muayene zor olabilir ve tümör ayırt edilemeyebilir.
Her halukarda, testiste kitle şüphesi olan bütün hastalara kan tahlili ve Ultrasonografi yapılmalıdır. Ultarasonografi radyasyon içermez ve neredeyse bütün hastanelerde bulunan, ucuz bir yöntemdir, tanı koymada da %95 civarında yardımcıdır. Kan tahililinde ise tümör hücrelerinden üretilen 2 adet hormona bakılır. Bunlar Beta HCG ve Alfa Feto Protein’dir (AFP). Ancak bu hormonların birisi bazı tümörlerde, diğeri bazı tümörlerde arttığı gibi, bazen her ikisinin arttığı veya her ikisininde artmadığı tümörler de vardır. Dolayısıyla bu tahlillerde yükselme görülürse tümör tanısını doğrular ancak yüksek olmaması tümör olmadığını göstermez.
Testis tümörlerinin çoğu geç evrede yakalandığı için, sadece torbaya bakarak testisteki kitlenin belirlenmesi yetmez. Bu hastalarda, tümörün ilk ulaşacağı karın bölgesindeki lenf düğümleri ve diğer organlar da taranmalıdır. Bu tarama genellikle Bilgisayarlı Tomografi (BT) ile yapılır.
Testis kanserlerinin tedavisi nasıl yapılır?
Hangi safhada olursa olsun (erken veya yayılmış) testiste tümör belirlenen hastaya çok vakit kaybetmeden (1-2 gün içinde) ameliyat yapılması gerekir. Bu ameliyatta hedef testisin kitleyle beraber çıkarılmasıdır. Böylece hem erken evredeki hasta hastalıktan kurtarılmış olur, hem de tümörün kesin tanısı konulur. Bu tanıyı patolojik inceleme sonucu elde ederiz. Patoloji raporunda tümörün hangi hücreden kaynaklandığı (yani tipi), agresif olup olmadığı, kendi çevresine yayılıp yapılmadığı belirlenir. Ameliyat kasık bölgesinden yapılacak yaklaşık 3 cm lik bir kesi ile yapılır. Bu kesiden testis doğurtularak kanalları ile beraber kesilerek çıkarılır.
Bu aşamadan sonra hastaların yukarıda belirtilen BT ile uzak bölgelere yayılıp yayılmadığı kontrol edilir. Yani hastalığın hangi evrede olduğu araştırılır. Bundan sonraki tedavilere tümörün hangi evrede olduğuna ve tümörün tipine göre karar verilir.
Evre 1: Tümör sadece testistedir
Evre 2: Tümör karın bölgesindeki lenf düğümlerine yayılmıştır
Evre 3: Tümör Akciğer civarındaki lenf düğümlerine ve/veya Akciğere yayılmıştır.
Evre 4: Tümör Akciğer dışı diğer organlara yayılmıştır (Beyin, kemik, Karaciğer vb.)
Birçok testis tümöründe, hasta 1. evrede olsa bile hastaya ek bir ilaç tedavisi (Kemoterapi) veya ışın tedavisi (Radyoterapi) yapmak gerekir. Evre 2 de tespit edilen hastaya ise mutlaka ek bir tedavi yapılır. Bu seminom adı verilen tümörlerde Radyoterapi iken, seminom dışındakilerde Kemoterapıdir. Evre 3 ve evre 4 de ise Kemoterapi yapılır. Testis tümörlü hastalar uzun yıllar takip altında tutulur, ek tedavilerden sonra da tümör yeniden gelişebilir.
[vc_row bg_type=”grad” bg_grad=”background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(21%, #E3E3E3), color-stop(24%, #E3E3E3));background: -moz-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -webkit-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -o-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -ms-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);”][vc_column][vc_custom_heading text=”Randevu & Bilgi”]
