İdrar torbasının ve idrar kanalının yapısı ve fonksiyonu nedir?
İdrar torbası (Mesane), böbreklerde üretilen idrarın biriktiği yerdir. İdrar torbası ile böbrekler arasında üreter denilen bir kanal vardır. İdrar torbasının altında ise idrarın yapıldığı ve erkeklerde penisten, kadınlarda vajinanın hemen üstünden dışarı açılan bir kanal (üretra) bulunur. İdrar torbası erkeklerde bağırsakların önünde bayanlarda ise rahmin altında yer alır. Böbreklerden gelen idrar yavaş yavaş idrar torbasına dolmaya başlar. Belli bir doluluğa ulaşana kadar sıkışıklık hissi hissedilmez, çünkü idrar torbası kaslardan oluşan bir yapıda olmakla birlikte elastik bir yapısı vardır. Ve bu dolma esnasında beyinden gelen sinyaller ile idrar torbasının kasılmadan gevşek kalması sağlanır. Bu sırada idrarı tutmayı sağlayan idrar torbasının çıkışında bulunan ve idrar kanalını (üretra) çepeçevre saran kasların (sfinkter) kasılı olarak kalması da sağlanır. Böylece kişi dolum esnasında idrar kaçırmaz. Yeterli doluluğa ulaşınca idrar torbasından beyine sinyal gider ve beyin tuvalete gitmek için kişiyi uyarır, yani sıkışma hissi hissedilir. Böylece kişi tuvalete gider, işemeye başlarken beyinden gelen sinyallerle idrar torbası kasılır ve idrar tutmayı sağlayan kaslar (sfinkter) gevşer. Hiç düşünmeden yaptığımız bu işeme işi aslında çok komplike bir sinir ve kas uyumu gerektirir. Normal yetişkin bir bireyde mesanede 350 ile 500 ml arasında idrar birikebilir.
Gece idrar kaçırması (Enürezis Nokturna ) nedir?
Çocuklarda tuvalet eğitiminin 5 yaşına kadar tamamlanması beklenmektedir. Beş yaşın üzerindeki çocuklarda, uykuda altını ıslatma, Enürezis ya da Enürezis Nokturna olarak adlandırılır. 5 yaşından sonra yatak ıslatmaya devam etme oranı yaklaşık %20 olup, bu oran yaş ilerledikçe azalma gösterir ve 15 yaşında %1-2’lere inmektedir. Genelde erkek çocuklarda 2 kat daha fazla görülmektedir. Birçok hastada birinci derece akrabalarda ve anne babada geçmişte aynı öykü bulunur. Ebeveynlerin gece altını ıslatmadaki düzelme yaşı da çocuktaki düzelme yaşı ile paralellik gösterir. Gece idrar kaçırma (enuresis nokturna) tek başına görülüyor ise, ciddi bir sorun değildir.
Enürezis Nokturna da tanı nasıl konur?
Tanıda en önemli basamak ayrıntılı bir öykünün alınması ve fizik muayenedir. Yatak ıslatan çocuklar doktora başvurduklarında, öncelikle yatak ıslatma ile birlikte olabilecek idrar yolu enfeksiyonu ya da gündüz idrar şikayetleri (idrarı bekletme, ani sıkışma, sıkışıp kaçırma, zorlanarak ya da ıkınarak idrar yapma, çömelerek idrar yapma vb) veya kabızlık gibi sorunlar mutlaka araştırılmalıdır. Çocuğun işeme, dışkılama alışkanlıkları, sıvı alımı, uyku özellikleri, piskolojik durum, ve iyi bir muayene ile çoğunlukla tanı koyulabilir. İdrar tetkiki ve işeme günlüğü de tanı koymak için oldukça faydalıdır.
Enürezis Nokturna (yatak ıslatma) nasıl tedavi edilir?
Yaşam biçimi önerileri olarak günlük sıvı alımının düzenlenmesi çok önemlidir. İçilen su ve sıvının 2/3’si gündüz saatlerinde alınmalı, sıvı gıdalar akşam saatlerinde giderek azaltılmalı ve yatmadan 1.5-2 saat kadar önce mümkünse kesilmelidir. Mesaneyi irrite edebilecek, kafeinli ve limon ve portakal suları gibi içecekler akşam saatlerinde, alınmamalıdır. Çocuğun uyuduktan 1.5 saat kadar sonra uyandırılarak kaldırılması gece ıslatmalarını belirgin olarak azaltabilmektedir. Ama çocuk gecede bir defadan fazla uyandırılmamalıdır.
Tüm bu uygulamalar rağmen sorunu düzelmeyen çocuklarda, doktor kontrolünde ilaç (veya alarm) tedavisine başlanmalıdır.
Ödüllendirme, alarm cihazı gibi davranış tedavileri veya idrar torbasını (mesane) genişleten ya da idrar çıkışını azaltan bazı ilaçlarla enürezis %70-80 oranlarında tedavi edilebilmektedir. Son yıllarda, yatak ıslatan çocuklar için dilde eriyebilen ve düşük yan etki riski olan ilaçlar ile 3 aylık tedavi sonrasında %60-70 başarı elde etmek mümkün olabilmektedir. Bütün bunlara rağmen düzelmeyen hastaların idrar torbası (mesane) ürodinami adı verilen basınç çalışmaları ile değerlendirilmelidir. Bunun sonucunda bozukluk ortaya çıkarsa işeme eğitimleri(üroterapi) ve bazı durumlarda cerrahi girişimler gerekebilir.
Özellikle önceden kuru olup, daha sonra tekrar yatak ıslatmaya başlayan çocuklarda, psikolojik faktörlerin (boşanma, yeni kardeş, okul sorunları vb) önemli rol oynayabileceği unutulmamalıdır.[vc_row bg_type=”grad” bg_grad=”background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(21%, #E3E3E3), color-stop(24%, #E3E3E3));background: -moz-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -webkit-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -o-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -ms-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);”][vc_column][vc_custom_heading text=”Randevu & Bilgi”]
