İdrar yollarının ve organlarının yapısı ve fonksiyonu nedir?
Böbrekler, insan vücudunda 2 adet büyük bir fasülyeye benzeyen belimizin her iki yanında bulunan ve kanı süzerek idrar üreten organlarımızdır. Bu süzme işlemi ortalama bir insanda günlük 180 litre civarındadır. Bu miktardaki kan her gün böbreklerimizden geçerek vücut için zararlı olan maddelerin idrar yoluyla vücuttan atılması sağlar. Dolayısıyla herbir böbrekte, böbreğe kan getiren bir atardamar, kanı tekrar ana damarlara ve vücuda dönmesini sağlayan bir toplar damar ve süzülen idrarın idrar torbasına taşınması için bir idrar kanalı bulunur. Bu kanala üreter adı verilir.
Her iki böbrekten çıkan üreter göbeğimizin altında bulunan idrar torbasına ulaşarak burada bir delikle torbaya açılır. Gelen idrar idrar torbasında depolanırken kanaldan tekrar yukarı kaçmasını önleyen bir mekanizma bulunur. Burada depolanan idrar aşağı idrar kanalı (üretra) yoluyla dışarı atılır. İşeme esnasında idrar torbası kasılarak idrarı dışarı attığından, bu esnada idrar torbasının içindeki basınç artar.
Vezikoüreteral reflü (VUR) nedir?
Vezikoüreteral reflü (VUR), idrarın mesaneden (idrar torbası) idrar kanalına (üreter) ve/veya böbreklere geri kaçması demektir. Sağlıklı bir insanda idrar tek yönlü olarak böbreklerden üreter yoluyla mesaneye gelir. Mesanede işeme zamanına kadar depolanan idrarın yukarı böbreğe doğru kaçmaması gerekir.
VUR ailesel bir hastalık mıdır?
Kardeşinde reflü olan çocuklarda %30, anne veya babasında reflü olan çocukların %70’inde reflü tespit edilmiştir. Bu nedenle böbrek reflüsü olan çocukların kardeşleri ve ileride olacak çocuklarının da reflü açısından değerlendirilmesi gerekir.
VUR’un ne zararı var?
Reflü ile böbreğe kaçan idrar böbrekte iltihabi hastalıklara ve bunun neticesinde böbrekte kalıcı hasara yol açabilmektedir. Ülkemizde ne yazık ki çocuklarda böbrek yetmezliğinin en sık nedeni hala vezikoüreteral reflüye bağlı gelişen idrar yolu enfeksiyonlarıdır.
VUR’ da tanı nasıl konulur?
Çocuklarda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu nedenleri arasında ilk sırada VUR bulunur. Özellikle ateşli bir idrar yolu enfeksiyonu geçiren çocuklar VUR açısından incelenmelidir. Teşhisi işeme sistoüretrografisi ya da voiding sistoüretrografisi olarak adlandırılan mesaneye idrar yolundan ince bir sonda yardımı ile boyalı bir sıvının verilmesi esnasında çekilen röntgen filmi ile konulur. Bu konuda uzmanlaşmış pediatrik radyologlar tarafından yapıldığında son derece basit ve hastayı az rahatsız eden bir incelemedir. Böbreklerde skar (hasar) gelişip gelişmediğini anlayabilmek için en güvenilir tetkik nükleer tıp bölümünde yapılan sintigrafilerdir (DMSA, MAG3).
VUR’un dereceleri var mı?
VUR 1’den 5’e kadar olacak şekilde derecelendirilir. En ağır formu 5. derecedir. En hafif formu olan 1. derecede idrar kaçağı böbreğe ulaşmamış sadece idrar kanalı (üreter) ile sınırlıdır. Düşük dereceli olanlar kendiliğinden geçebileceği için bir süre beklenebilir. Yüksek dereceli veya kendiliğinden geçmeyip enfeksiyonla birlikte olanlar cerrahi olarak tedavi edilmesi gerekebilmektedir.
VUR’un tedavisi nasıl yapılır?
Tedaviye karar vermede reflünün derecesi, çocuğun yaşı ve böbrekteki hasar düzeyi önemlidir. Genellikle vezikoüreteral reflü derecesine bağlı olarak 5 yaşa kadar kendiliğinden düzelir. İşeme bozukluğunun varsa yakın takibi ve tedavisi VUR’un düzelme sürecine olumlu katkı sağlamaktadır. Reflü özellikle küçük yaşlarda tanı almışsa ve çok yüksek dereceli değilse kendi kendine düzelebilir. Burada önemli olan düzelme için beklenirken çocuğun idrar yolu enfeksiyonu geçirmesini engellemektir. VUR tanısı alan çocukların büyük kısmında koruyucu (profilaktik) antibiyotik başlanarak beklemek başlangıçta yeterlidir. Beklemek ile düzelmeyen, ya da antibiyotiğe rağmen tekrarlayan enfeksiyonları olan çocuklarda cerrahi tedavi gerekir. Son yıllarda endoskopik (kapalı ameliyat) yöntemler önem kazanmaya başlamıştır. Endoskopik tedavide kaçağın olduğu idrar yoluna silikon benzeri özel bir maddenin enjekte edilmesidir. STING adı verilen bu yöntem ile başarı oranı %50 – 85 arasındadır. STING iki kez denenebilir ve sonuç alınmazsa daha fazla seans yerine açık cerrahi yöntem tercih edilmelidir.
Açık cerrahi; idrar kanalının mesaneye tekrar yeni bir yoldan dikilmesi olup neredeyse kesin çözüm sağlar.
[vc_row bg_type=”grad” bg_grad=”background: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(21%, #E3E3E3), color-stop(24%, #E3E3E3));background: -moz-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -webkit-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -o-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: -ms-linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);background: linear-gradient(top,#E3E3E3 21%,#E3E3E3 24%);”][vc_column][vc_custom_heading text=”Randevu & Bilgi”]
